Ήταν η ιερότερη και αρχαιότερη πόλη των Αρκάδων. Ήταν μια πόλη γεμάτη φως. Άλλωστε βρίσκεται στο όρος Λυκαιο (λεγόταν και Όλυμπος), που σημαίνει «φωτεινό» και δεσπόζει στον Πελοποννησιακό χώρο προσφέροντας μοναδική θέα.
Ιδρύθηκε από τον μυθικό βασιλιά Λυκάωνα γιο του Πελασγού και της νύμφης Κυλλήνης. Ο Πελασγός βγήκε από τη γη και είναι ο πρώτος άνθρωπος, γενάρχης των ανθρώπων.
Σύμφωνα με τις παραδόσεις η πόλη εθεωρείτο σαν η αρχαιότερη στην ηπειρωτική γη και στα νησιά. Τη Λυκοσούρα επισκέφτηκε ο Παυσανίας και μάλιστα έγραψε ότι είναι η πρώτη πόλη που είδε ο Ήλιος. Συγκεκριμένα έγραψε:
«Από όλες τις πόλεις που εμφάνισε η γη στην ήπειρο και στα νησιά, η Λυκοσούρα είναι η αρχαιότερη και αυτή είδε πρώτη ο Ήλιος, από αυτή δε εδώ έχουν μάθει οι άλλοι άνθρωποι να φτιάχνουν πόλεις».
Είναι δηλαδή η πρώτη πόλη του κόσμου μας (10.000 – 8.000 π.Χ).
Ενδείξεις και αναφορές σε αρχαία ελληνικά κείμενα, συγκεκριμένα από τους: Πλούταρχος, Οβίδιος, Δημόκριτος, Αναξαγόρας, στα Αργοναυτικά του Απολλώνιου του Ρόδιου, o Στέφανος Βυζάντιος, ο Ευστάθιος εκκλησιαστικός συγγραφέας και φιλόσοφος, το λεξικό του Σουιδα και το λεξικό του Ησύχιου Αλεξανδρεως μας λένε ότι: κάποτε η Σελήνη δεν υπήρχε στον ουρανό και μάλιστα για να δηλώσουν την πανάρχαια εποχή που ιδρύθηκε η Λυκοσούρα, λένε ότι ιδρύθηκε τότε που δεν υπήρχε Σελήνη στο ουρανό.
Γενικά τους αρχαίους Αρκάδες τους αποκαλούσαν «προσέληνους η προσεληναιους», επειδή υπήρξαν στην περιοχή αυτή πριν εμφανιστεί η Σελήνη στο ουρανό. Σήμερα μερικοί επιστήμονες πιστεύουν και έχουν αποδείξεις ότι η Σελήνη είναι ένα σκάφος.
Σύμφωνα με τον Παυσανία , πριν τον Λυκάωνα και την ίδρυση της Λυκοσουρας, οι άνθρωποι ζούσαν στην ύπαιθρο και σε σπήλαια και ο πατέρας του Λυκάωνα ο Πελασγός, τους έμαθε να φτιάχνουν καλύβες και να φοράνε δέρματα ζώων ως ρούχα. Ο Λυκάωνας κατάστησε τη Λυκοσούρα έδρα των βασιλέων της Αρκαδίας.
Από το 370 π.Χ οι Λυκοσουροι μετοίκισαν στην Μεγάλη Πόλη (Μεγαλόπολη). Έπειτα αποστατούν από την Μεγαλόπολη και επιστρέφουν πάλι στην πόλη τους και καταφεύγουν στο ιερό της Δέσποινας.
Οι υπόλοιποι Αρκάδες σεβόμενοι το ιερό της Δέσποινας δεν τους τιμώρησαν και τους άφησαν να παραμείνουν στην πόλη τους.
Η αρχαία πόλη είναι κτισμένη σε λόφο κοντά στο σημερινό χωριό Λυκοσούρα. Σήμερα σώζονται ελάχιστα λείψανα του τείχους της ακρόπολης του 4ου και 5ου αι. π.Χ.
Η θέση της πόλης είναι προνομιακή και δείχνει ότι δεν επιλέχτηκε τυχαία από τον ιδρυτή της Λυκάωνα. Παρείχε στους κατοίκους της ένα πολύ καλό κλίμα και προστασία από το βόρια.
Ήταν κοντά στον κάμπο που προσφερόταν να θρέψη τους κατοίκους της, αλλα το κυριότερο ίσως ήταν ότι μπορούσε να οργανωθεί αριστη άμυνα λόγο του ανάγλυφου του εδάφους της περιοχής, αλλα και της θεας προς το λεκανοπέδιο της Μεγαλοπολεως , όπου θα ερχόταν και ο τυχόν εχθρός.
Το γεγονός ότι η Λυκοσούρα κτίστηκε τόσο παλιά ( 10.000 – 8.000 π.χ) το βεβαιώνει το σύνολο της πρωτόγονης αγροτικής λατρείας, με ιδιότητες θεών πρωταρχικού περιεχομένου, αρχέγονες παραστάσεις, ξόανα, λατρευτικό τυπικό κ.τ.λ..
Η αρχαία πόλη είναι θαμμένη κάτω από τα βάτα , κάτω από τα πόδια μας. Εδώ υπήρχε ένα σύμπλεγμα ναών με σημαντικότερο το ιερό της Δέσποινας, το άλσος της Δέσποινας, λουτρά, βωμός, το ιερο και αγάλματα του Πάνα, αγάλματα της Αθηνάς, του Απόλλωνα, της Αφροδίτης, του πατέρας της Δέσποινα του Ιππιου Ποσειδώνα και το ιερό της Αθηνάς.
Η Δέσποινα γεννήθηκε στο Λύκαιο όρος όταν η Προολυμπια Δήμητρα πέρασε από εκεί ψάχνοντας την κόρης της Περσεφόνη. Κατά τη διάρκεια της αναζήτησης της θεάς την είδε ο Προολύμπιος Ποσειδώνας και την ερωτεύτηκε.
Η Δήμητρα για να αποφύγει τον Ποσειδώνα ο οποίος προκαλούσε πάντοτε φασαρίες και ανακατωσούρες, μεταμορφώθηκε σε φοράδα, ο Ποσειδώνας καταλαβαίνοντας το τέχνασμα της, μεταμορφώθηκε σε άλογο. Από την ένωση των δυο θεών κοντά στο ποταμό Λάδωνα, γεννήθηκε μια κόρη που το όνομα της θεωρούνταν μυστικό.
Το αληθινό της όνομα το κατείχαν μόνο οι μυημένοι. Ο Όμηρος αναφέρει ότι το ιδιαίτερο όνομα της ήταν Περσεφόνη και η Δέσποινα σε άλλες περιοχές λέγονταν Περσεφόνη.
Αν και κάποιοι την ταύτιζαν με την Κόρη, αυτή η θεά με το ανομολόγητο όνομα, εξακολουθούσε να συγγενεύει με την αρχαία φύση της Άρτεμης.
Μέσα στο ιερό της Δέσποινας το δάπεδο στολίζονταν από ένα μωσαϊκό και μια ιερή ελαφίνα περιδιάβαινε σε αυτό το ιερό σαν σε ένα κήπο καταμεσής του δάσους.
Ο λαός την επικαλούνταν με τα προσωνυμία Άνασα, Πόδνια η απλά Δέσποινα. Τη Δέσποινα ανέθρεψε ο Τιτάνας Άνυτος.
Το άγαλμα της θεάς που κατείχε αυτόν το ναό είχε καθαρά ανθρωπινή μορφή.
Το 1889 έγιναν ανασκαφές και ήρθαν στο φως τα ερείπια του Δωρικού πρόστυλου και εξάστηλου ναού της Δέσποινας.
Σύμφωνα με την περιγραφή του Παυσανία μέσα στον ναό υπήρχε το σύμπλεγμα της Δήμητρας μαζί με την Δέσποινα έργο του Μεσσήνιου γλύπτη Δαμοφώντα. Τα διάφορα μέρη του ναού συγκοινωνούσαν με σιδερένιες πόρτες των οποίων οι χαραγές φαίνονται ακόμη στο κρηπίδωμα του δαπέδου. Μέσα στον ναό υπήρχαν τα αγάλματα Κουρητών και Κορυβαντων τα οποία όμως δεν αναφέρει ο Παυσανίας.
Την εποχή που ήρθε ο Παυσανίας δεν βρήκε πόλη αλλά ερείπια και ίσως ελαχίστους κατοίκους, γι’ αυτό και περιορίζεται στην περιγραφή μνημείων.
Ο τόπος αυτός είναι παραφορτωμένος με δύναμη και εδώ πολλά είναι τα παράδοξα που συμβαίνουν. Όταν έβγαινε κάνεις από το ιερό συναντούσε στα δεξιά ένα καθρέπτη στηριγμένο στο τοίχο. Όταν κοιτούσε μέσα δεν έβλεπε την μορφή του αλλά τα αγάλματα των θεών, πράγμα που συνέβαινε από την ανάλογη θέση του καθρέπτη.
Η πιο λαϊκή εκδοχή λέει ότι κοιτάζοντας κάνεις σε αυτόν τον καθρέπτη βλέπει τον εαυτό του πολύ αμυδρά η καθόλου. Δηλαδή εδώ έχουμε να κάνουμε , όπως και στο ιερό του Λυκαιου Δια, με ένα ίσως προμήνυμα θανάτου.
Είναι γνωστή στους αρχαίους προγονούς μας, η δοξασία ότι το να μην βλέπει κάνεις στον καθρέπτη την όψη του, σημαίνει πως έχασε πια και την ψυχή του.
Στο ιερό αυτό της Δέσποινας οι Αρκάδες προσέφεραν όλους τους καρπούς των ημερών δέντρων πλην του καρπού της Ρόδιας ( ροιάς). Οι λάτρεις μπαίνοντας στο ιερό της Δέσποινας, άφηναν όλα τα πολύτιμα κοσμήματα που φορούσαν, έξω από το ιερό εκτός και αν ήθελαν να τα αφιερώσουν στην θεά.
Έμπαιναν δε στον ιερό ναό ξυπόλυτοι με τα μαλλιά λυμένα. Ο κανονισμός αυτός δεν θα ήταν τυχαίος, αλλά μάλλον υπηρετούσε πρωτόγονες δοξασίες.
Ο λάτρης ξυπόλητος ερχόταν σε άμεση επαφή με τη γη αντλώντας δύναμη από τη δύναμη της και από τις αναγεννητικές ιδιότητες της αφενός και αφετέρου μέσω των ποδιών του έδιωχνε στη γη τις διαφορές αρρώστιες και μιάσματα. Τα δε μαλλιά όπως και στις περισσότερες λατρείες, έπρεπε να είναι λυτά γιατί η ύπαρξη κόμπου σήμαινε εμπόδιο. Σήμαινε συνεπώς όχι ομαλή διεξαγωγή της ιεροτελεστίας.
Ξέμεινε η συνήθεια αυτή σχεδόν μέχρι και τις μέρες μας στα έθιμα του θανάτου. Έτσι όταν έβαζαν τον νεκρό στο σάβανο και αφού τον τύλιγαν καλά , πρόσεχαν να μην κάνουν κόμπο η δέσιμο πουθενά διότι λέει ότι νεκρός δένεται και δεν λιώνει.
Σε μικρή απόσταση από το ιερό βρίσκονταν το ονομαζόμενων μεγαρων. Ο μεγάλος βωμός που καίγονταν τα σφάγια και τελούνταν τα μυστήρια. Τα μυστικά της λατρείας της διαφυλαχτήκαν πολύ καλά. Ξέρουμε μόνο πως οποιοδήποτε ζώο οικόσιτο η άγριο μπορούσε να θυσιαστεί προς τιμήν της και ότι δεν θανατώνονταν με σφαγή όπως στις θυσίες άλλων θεών, αλλά κομματιάζονταν από τους κομιστές σε μια μορφή παραληρήματος.
Κατά τη διάρκεια της θυσίας δεν απέκοπταν το λαιμό του θύματος αλλά έκοβαν ο καθένας ένα μέλος του θύματος οποίο τύχει. Εδώ δεν ξέρω αν ο Παυσανίας εννοεί διονυσιακού τύπου τεμαχισμό και ωμοφαγία αλλά κάτι τέτοιο με τον τρόπο που περιγράφεται είναι πολύ πιθανό.
Φαίνεται ότι στα πολύ παλιά χρόνια, τα προϊστορικά, γίνονταν εκεί ανθρωποθυσίες έπειτα από μυστηριακές και οργιαστικές τελετές, κατά τις οποίες τα θύματα διαμελίζονταν.
Αργότερα τα ανθρωπινά θύματα , αντικατέστησαν τα ζώα και οι μυστηριακές τελετές γίνονταν από άτομα με προσωπεία ζώων. Με την πάροδο του χρόνου και η θυσία των ζώων αντικαταστάθηκε με την πρόσφορα στην θεά από τους πιστούς ζωόμορφων ειδωλίων, από τα οποία σώζονται μερικά. Εκτός από τα ειδώλια, αργότερα προσέφεραν και καρπούς.
Το ότι τα πολύ παλιά χρόνια συνηθίζονταν ανθρωποθυσίες , ενισχύεται και από το ότι και στο Λυκαιο όρος επικρατούσε η συνηθείας των ανθρωποθυσιών για να τιμήσουν τον Λυκαιο Δια.
Ψηλότερα από το μεγάρων ήταν το ιερό άλσος της Δέσποινας γύρω από το οποίο υπήρχε λίθινο τοίχος και μέσα σε αυτό μια ελιά και μια βελανίδια φυτρωμένες από κοινή ρίζα που όπως λέει και ο Παυσανίας δεν οφείλεται στην σοφία, τέχνη η παρέμβαση κάποιου γεωργού αλλά ήταν εξαιρετικό και σπουδαίο φαινόμενο.
Στη νότια πλευρά του ναού είχαν κατασκευαστεί κατά τροπο αμφιθεατρικό σε όλο το μήκος της πλευράς αυτής βαθμίδες για να ανεβαίνουν ίσως στην πιο πάνω κορυφή η για να κάθονται στις τελετές για θέα.
Κοντά είναι και η ιερή κρήνη οπού βρέθηκε η δεξαμενή και σωλήνες υδραγωγείου. Κατά κακή μοίρα ο χρόνος σε συνεργασία με τον θρησκευτικό φανατισμό και τη νέα θρησκεία που επέβαλαν οι βυζαντινοί αυτοκράτορες,
οι άνθρωποι κατέστρεφαν κάθε δημιούργημα του αρχαίου κόσμοι συν την εγκληματική αγνοία των μεταγενέστερων χρονών, άφησαν μονό ερείπια.
Να αναφέρουμε εδώ τους αρχαιοκάπηλους και κλεφτές των αρχαίων θησαυρών, μυστικών, και γνώσεων που πήραν και κρατούν κρυμμένα «οι λίγοι και ισχυροί του πλανήτη μας».
Κάτω από από το έδαφος και μέσα στους σκοτεινούς κόλπους της γης, βρίσκεται η αρχαία Λυκοσούρα και περιμένει τον αρχαιολόγο του μέλλοντος που θα του δοθεί άδεια να κάνει πλήρεις ανασκαφή και να φέρει στο φως τα μεγάλα μυστικά της.
Περπατώντας κάποιος μέσα σε αυτά τα ερείπια της αρχαίας Λυκοσούρας, βρίσκει αποδείξεις γι αυτό που λέγεται από μερικούς: δηλαδή ότι όταν οι Έλληνες είχαν πολιτισμό οι υπόλοιποι κάτοικοι του πλανήτη ζούσαν σαν τα ζώα.
Σήμερα είναι γνωστό ότι ο πολιτισμός στον πλανήτη γη στηρίζεται στον ελληνικό πολιτισμό.
Σήμερα προσπαθούν να κοιμίσουν και να παραπλανήσουν τους νεοέλληνες, φορτώνοντας τους με άχρηστες γνώσεις κρύβοντας τους την αληθινή ιστορία των προγονών τους από τα σχολεία τους,
(την αληθινή ιστορία του πλανήτη γη και της Ελλάδας την γνωρίζουν λίγοι και ισχυροί).
Έχουμε φτάσει στο σημείο που όταν κάποιος καμαρώνει που είναι Έλληνας και πατριώτης να θεωρείτε ρατσιστής. Αυτό δεν συμβαίνει για άλλους λαούς όταν καμαρώνουν για την εθνικότητας τους.
Γνωστό είναι επίσης ότι το ελληνικό κράτος, από την σύσταση του νέου ελληνικού κράτους και μετά δεν κυβερνιέται από Έλληνες αλλά από ξένους,
αλλάξαμε δηλαδή ζυγό από Οθωμανικό σε Ευρωπαϊκό και αυτό συνεχίζεται ως τις ημέρες μας.